Endometriozis ve kısırlık nedir? - Prof. Dr. Bülent BERKER

 Endometriyoziz, rahim iç tabakasını döşeyen tabakanın rahmin içinde değil, rahmin dışında, karın boşluğunda da bulunması.
 Tabi bebek sahibi olamayan çiftlerde daha büyük oranda görünüyor, yaklaşık %30 gibi.
 Yani infertilit çiftlerin yaklaşık %30'unda infertilitenin muhtemel sebebi endometriyoz olarak düşünülüyor.
 Endometriyoziz, karın duvarında, karın zarında olabilir, yumurtalıklarda olabilir, yumurtalıklarda olduğunda buna çikolata kisti diyoruz.
 Ya da karın zarından aşağılara doğru sızmış, yerleşmiş olabilir.
 Buna da derin, infiltratif endometriyoziz diyoruz.
 Endometriyoziz nasıl oluyor da bebek sahibi olmayı güçleştiriyor?
 Esasen kesin bir cevabı yok.
 Ancak iki şekilde olduğu düşünülüyor.
 Bir tanesi rahim yapışıklıklarına, tüp yapışıklığına, rahimle tüpün ve yumurtalığın arasındaki ilişkiyi bozarak,
 tüpte tıkanıklıklara sebep olarak, acaba kısırlık mı yapıyor diye düşünülüyor.
 Bir tanesi de oradaki mikroçevreyi bozarak, sipermin ve yumurtanın fonksiyonlarını bozduğu şeklinde düşünülüyor.
 Endometriyoz klasik olarak bir, iki, üç, dört şeklinde evrelendiriliyor.
 Tabii evre dört en ileri evre, çikolata kistinin falan olduğu, yapışıklıkların çok ağır olduğu evre.
 Ama ilginç olarak evre ile kısırlık oranı arasında bir ilişki yok.
 Yani evre bir olan insanın da bebek sahibi olabilme olasılığı en kötü grup olabilir.
 Evre dört olup kendinden bebek sahibi olabilir.
 Özetle yani evre ile kısırlık arasında bir ilişki kurulamamış durumda.
 Dolayısıyla biz esasen evre bir, iki durumdaki olguları laparoscopi yapmadan yani karnın içine girmeden asla tanıyamayız.
 Bu nedenle bazı sebebi açıklanamayan infertilite olgularının aslında altı hayattan sebebi endometriyoziz olabilir.
 Peki biz ultrasonda neyi görüyoruz?
 Çoğunlukla çikolata kistlerini tespit ediyoruz.
 Çikolata kistini tespit ettiğimizde çiftin de bebek sahibi olamama gibi bir sorunu varsa tamam diyoruz bu ikisi arasında bir ilişki var.
 Ve işte bebek sahibi olamamanın sebebi çikolata kisti mi acaba diye düşünüyoruz.
 Tabii tek sebep bu olmayabilir.
 Yani tüpler tıkalı olmuş olabilir, erkekte sperm yok veya çok az olmuş olabilir.
 Ama bütün bunlar yoksa ve sadece çikolata kisti varsa o zaman diyoruz ki muhtemel sebep endometriyoziz ve endometriyama yani çikolata kisti.
 Peki nasıl tedavi ediyoruz?
 O zaman işte yumurtalık rezervi başka bir ifadeyle de hastanın yaşı devreye giriyor.
 35 yaş altında olan çikolata kisti olan yumurtalık rezerv testleri yani AMH'sı, FSH'sı gibi değerlendirmeleri normal olan hastalarda düşünüyoruz ki eğer kısırlık sebebi bu hastalıksa biz bu hastalığı ortadan kaldıralım.
 O zaman bunlara çok iyi bir yöntem olan kapalı yani laparoscopik cerrahi ile oradaki çikolata kistlerini temizliyoruz.
 Tabii çok dikkat ediyoruz ki bir gözün sanki kamerasında hareket ediyormuşuz gibi çok ince bir cerrahi yapıyoruz.
 Yumurtaya zarar vermemeye çalışıyoruz.
 Çünkü yaptığımız ameliyat yumurtaya zarar verebilir ama zaten yumurtalık kistinin varlığı da yumurtaya çok zarar verdiği için yumurtalık rezervi yüksek olan iyi olan hastalarda operasyonu tercih ediyoruz.
 Operasyondan sonra tüpler açıksa hastaya yaklaşık 9 ay gibi bir süre veriyoruz.
 Kendinden gebelik olursa süper ama olmazsa o zaman bu hastaları direkt tüp bebeğe alıyoruz.
 Tüpleri açık bile olsa ama ileri yaş olgularda yumurtalık rezervi düşük olan olgularda mümkün olduğunca eğer biz ultrasonda yumurta hücreleri görebiliyorsak folikül diye adlandırdığımız o zaman hastayı ameliyata almıyoruz.
 Çünkü ameliyatın biraz yumurtalık rezervi zaten azalmış olduğu için biraz risk yaratabileceğini düşünüp yani rezervi daha fazla olumlu etkilememek için hastayı direkt tüp bebeğe alıyoruz ve o şekilde yolumuza devam ediyoruz.
 Ancak ileri yaşlarda da olsa ya da yumurtalık rezervi sıkıntılı olan hastalarda da bazen ameliyat yapıyoruz.
 Onun da sebebi tamamen teknik bir sebeple yani çikolata kisti over dediğimiz yumurtalık dokusunu o kadar doldurmuş oluyor ki yaptığımız ultrason ve takiplerde biz yumurtalıkta hücre göremiyoruz.
 O zaman bu pasıncı ortadan kaldırabilmek için gerekirse sadece çikolata kistinin içerisinin boşaltılması ve kısmi olarak kist cidarının çıkarılması şeklinde çok ağır olmayan bir cerrahiyle yine mümkünse laparoscopik olarak bu kistleri çıkarıp hastayı ondan sonra tüp bebeğe alıyoruz.
 Özetlersek endometriyoz ile çikolata kisti ile kısırlık arasında çok ciddi bir ilişki var.
 Tedavisi hastanın durumuna göre değişiyor.
 Cerrahi tercih edebiliyoruz tüp bebeği tercih edebiliyoruz.
 Tabi bu konuyla ilgili hekimin hem tüp bebek yeteneğinin olması bilgisinin olması hem de endoskopik cerrahi melekelerinin gelişmiş olması hastaya iki açıdan da yaklaşımı sağlayabileceği için mümkün olduğunca bu konuyla ilgili bir doktor tarafından hastanın değerlendirilip ona göre tedavisinin planlanması gerekiyor.